امروزه سنجش از دور به عنوان یک فناوری بسیار قوی مطرح بوده که جایگاه خاصی در پایش منابع طبیعی بخصوص پایش منابع آب دارا می باشد. با توجه به اینکه وسعت بسیار زیادی از سطح زمین پوشیده از آب است جهت مطالعات منایع آب، اقدامات میدانی کاری، زمانبر و پرهزینه بوده و در دنیای نوین جایگاه خود را به پردازش تصاویر ماهواره ای، راداری و هوایی داده است.
پیش بینی وقوع سیل و طراحی سامانههای هشداردهنده نیز از کاربردهای مهم فناوری سنجش از دور و GIS در این زمینه است. استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی از راهکارهای مهم در این زمینه است که بخش عمدهای از ورودی این مدلها را میتوان با استفاده از محصولات سنجش از دور با ویژگیهای متفاوت و منحصربفرد مختلف تأمین کرد. در سالهای اخیر، استفاده از مدلهای شیگرا و هوش مصنوعی در این حوزه نیز بهطور گستردهای مورد استفاده قرار گرفته است. استفاده از مدلهای سهبعدی رقومی ارتفاعی (DEM) و همچنین دادههای آنی هواشناسی از میزان بارش در این زمینه نقش اصلی را ایفا میکند. تلفیق اطلاعات پیشبینی زمانی و مکانی از جمله مانیتورینگ تصاویر ماهواره ای با استفاده از روشهای کشف تغییرات(Change detection)میتواند در توسعه یک سامانه هشداردهنده دقیق مؤثر واقع شود.
به عنوان مثال ، یکی از کاربردیترین موارد استفاده از تصاویر ماهواره ای در بخش حفاظت رودخانهها و سواحل، استفاده از آن در تعیین حد بستر و حریم رودخانه های استان می باشد. به طوریکه کارشناسان قبل از بازدید از منطقه مورد استعلام ابتدا از تصاویر ماهواره ای برای تعیین موقعیت محدوده استفاده کرده و با فیزیوگرافی حوضه آبریز آشنا می شوند و پس از بازدید از منطقه، با استفاده از تصاویر ماهواره ای مربوط به سال های گذشته، عرض بستر و حریم رودخانه را تشخیص و تعیین می کنند در واقع کارشناسان بعد از بازدید از محل مورد نظر، با استفاده از تصاویر ماهواره ای در بازه های زمانی متفاوت و بررسی تغییرات این تصاویر(مانتیتورینگ و کشف تغییرات)، تصمیم کارشناسی خود را تدقیق می نمایند و یا گاهاً در مواردی که رودخانه های شاخصی در منطقه از طریق بازدید میدانی توسط کارشناس یافت نشود، همین تصاویر ماهواره ای هستند که وجود سیلاب های فصلی را در سالهای گذشته ثبت کرده اند و کارشناسان می توانند با دقت و اطمینان بیشتری در مورد بستر و حریم کمی رودخانه نظرات کارشناسی خود را اعلام نمایند.
در این مقاله به یک مورد از ده ها کاربرد سنجش از دور و تصاویر ماهواره ای در مدیریت سیلاب و مهندسی رودخانه اشاره شد و یکی از موارد کاربردی آن در بخش حفاظت رودخانهها و سواحل بیان گردید، امید است با استفاده از علم روز و پیشرفت چشم گیری که در این زمینه حاصل شده است، فرصت تحقیقات کاربردی و به تبع آن استفاده مستمر و مؤثر آن در بخش حفاظت رودخانهها و سواحل شرکت آب منطقه ای یزد میسر گردد.
دستهبندی: | نشریه الکترونیکی تیر 1403 |
شماره مجله: | شماره 29 |
این صفحه را به اشتراک بگذارید
به این مجله امتیاز بدهید