بنظرم بهتر است سوال را از منظری خوشبینانه مطرح کرده و آنرا جایگزین این پرسش نماییم: آب چه نقشی در همگرایی و صلح و دوستی دارد؟

هنگامیکه به روابط اجتماعی در گذشته ی سرزمین تمدن کاریزی مینگریم مشاهده مینماییم که آب همواره نفش بی بدیلی در تعامل در درون جوامع و بین جوامع و بین مناطق ایجاد نموده است. آب در گذشته محور دوستی و رفاقت بوده است و بسیاری از ارزشهای فرهنگی که در حوزه تمدن کاریزی شکل گرفته، از آب برخاسته است. ارزشهایی چون همکاری، همگرایی، عدالت اجتماعی، نهادینه شدن قواعد و ضوابط عرفی، تفکر منطقی و مبتنی بر استدلال و..... همه و همه زاییده آب و چگونگی بهره برداری اصولی از منابع آب است. شکی نیست که در فلات مرکزی کشور که محدودیت منابع آب وجود داشته است بدون همکاری مردم، بدون رعایت نظامات تقسیم و توزیع آب و بدون در نظر گرفتن عدالت و انصاف امکان استحصال و سپس استفاده پایدار از آب وجود نداشته است. بعبارت دیگر این آب بوده است که ارزشهای مذکور را درسطح جوامع دیکته نموده است. برای روشن شدن موضوع به یک مثال در مورد یکی از قناتهای تاریخی یزد می پردازیم:

قنات حسن آباد مشیر در یزد به عنوان نمونه ای از همکاری که در خصوص بهره برداری و مدیریت قنات اتفـاق مـیافتـد مطـرح اسـت. پر واضح است که قنـات، سامانه ای است که گستردگی فضایی زیادی دارد و طول یک قنات به همراه شـاخه های فرعـی آن گـاهی بـه دهها کیلومتر میرسد. بنابراین نگهداری از قنات به همکاری همه ی بهره برداران وابسته است که ممکن است

در دو یا حتی چند منطقه متفاوت مستقر باشند. در مورد قنات حسن آباد مشیر، سه منطقه در طول قنات، از بالادست به سمت پایین دست، از آب قنات استفاده میکنند. این قنات از جنوب غربی شهر مهریـز و در فاصـله حدود یک کیلومتری شمال غرب چشمه غربالبیز شروع میشود و پس از طی مسافتی حدود  40کیلـومتر و مشروب نمودن اراضی محله ساداتی مهریز و سپس روستای دهنو به روستای حسن آباد مشیر در غرب شـهر یزد رسیده و اراضی این روستا را نیز مشروب می نماید. بنابراین نخستین نقطـه ای کـه آب قنـات بـر سـطح زمین آشکار میشود، محله ی ساداتی مهریز است که یک پنجم از کل آب این قنـات را برداشـت مـیکنـد و باقیمانده آب از طریق راهروی زیرزمینی به روستای دهنو منتقل میشود. ایـن روسـتا نیـز پـس از برداشـت نیمی از این آب، باقیمانده را با راهروی زیرزمینی دیگری به روستای حسن آباد مشیر در پایین دست مـیدهـد. چهل کیلومتر کانال از مادرچاه تا آخرین مظهر در روستای حسن آباد مشیر به مراقبت و نگهداری سالیانه نیاز دارد و خرابی و انسداد در هر کجای قنات میتواند منافع هر سه منطقه را تهدید نماید. زیـرا انسـداد در هـر نقطه، منجر به تجمع آب و ریزش و ویرانی قنات میشود و عملکرد آن را مختل مینماید. قنات در سه منطقه جریان دارد و در طول قنات، همه این مناطق را وادار به همکاری و همگرایی کرده است. از طرفی هر ساله قنات نیاز به پیشکارکنی دارد. یعنی برای ثابت نگهداشتن آبدهی قنات هر ساله چند متری ابتدای قنات را در سفره آب زیرزمینی جلوتر میبرند. این اتفاق در کنار مادرچاه و در بالادسـت قنات رخ میدهد که در منطقه مهریز واقع است، اما دو منطقه دیگر در آن مشارکت مـیکننـد. همچنـین اگر لایروبی و تعمیر قنـات در مناطق پـایین دسـت انجـام شـود، مناطق بالادسـت در آن مشـارکت مینمایند. و همین امـر، امکـان همکاری و همگرایی بین مناطق را آسانتر میکند. طبیعی است همکاری زمانی اتفاق می افتد که صمیمیت وجود داشته باشد. بعبارت دیگر تا صلح و صفا و صمیمیت وجود نداشته باشد امکان همکاری در پیش بردن امور قنات و استفاده از آب آن وجود ندارد. بدین ترتیب ملاحظه میگردد که چگونه آب میتواند عامل وحدت، صلح و دوستی بوده و رفاقت را در سطح جامعه و حتی بین جوامع مختلف تعمیم دهد.