3آر در حوزه آب به سه اصل‌‌‌کاهش (Reduce)، بازچرخانی (Recycle) و مصرف مجدد (Reuse) اشاره دارد. این یک رویکرد حیاتی در مدیریت پایدار منابع آب است. اصل اول، کاهش مصرف آب از مسیر استفاده بهینه از منابع آب و به‌کارگیری فناوری‌ها و راهکارهایی است که به کاهش مصرف و هدررفت آب کمک کنند. بهبود کارایی سیستم‌های کشاورزی و صنعتی برای کاهش آب مصرفی در فرآیندهای تولید و بهره‌برداری در همین اصل تعریف می‌شوند. در اصل دوم، بازچرخانی، بازیافت آب استفاده شده انجام می‌شود. آب مصرفی در بخش‌های مختلف مانند صنعت و مصرف خانگی، پس از تصفیه به چرخه مصرف باز می‌گردد و می‌تواند برای مقاصد دیگری استفاده شود.  

آب‌های بازچرخانی شده می‌تواند در بخش‌های گوناگون مانند آبیاری فضای سبز، مصارف صنعتی و حتی خانگی استفاده شود و اینجا می‌بیند که به اصل اول، کاهش مصرف هم کمک شده است. از سوی دیگر، بازچرخانی آب‌ پس از تصفیه، از تخلیه مستقیم پساب‌ به محیط زیست جلوگیری کرده و به کاهش آلودگی محیطی کمک می‌کند. اصل سوم، مصرف مجدد به معنای بهره‌برداری مستقیم از آب پس از تصفیه برای مصارف مختلف است. در این مرحله، آب به چرخه طبیعی بازنمی‌گردد بلکه به‌طور مستقیم برای کاربری‌های مشخصی دوباره مصرف می‌شود.

مصرف مجدد می‌تواند شامل استفاده از آب تصفیه‌شده برای آبیاری در کشاورزی یا تزریق به منابع آب زیرزمینی، بهره‌برداری در سیستم‌های خنک‌کننده صنعتی یا برای تولید برق باشد. تفاوت اصلی بازچرخانی و استفاده مجدد، در پروسه تصفیه آب استفاده شده است. اصول 3آر با هدف کاهش مصرف از مسیر بهره‌وری، بازیافت و بازچرخانی آب و همچنین استفاده مجدد از آن، مدیریت منابع محدود آب را کارامد می‌سازد، از نیاز به استخراج منابع جدید آب می‌کاهد و با تاثیر بر کاهش آلودگی محیط زیست، باعث حفاظت از اکوسیستم‌های آبی می‌شود.

 این استراتژی در مناطقی مانند ایران که با کمبود آب مواجه هستند اهمیت بسیار زیادی دارد و می‌تواند به پایدارتر کردن مصرف آب در بخش‌های مختلف کمک کند. بگذارید به بازار آب یزد بازگردیم، جایی که تاثیر عمده‌ای بر تنظیم روابط بهره‌برداران آب به منظور بهره‌وری و پایداری منابع در دسترس دارد. کاهش مصرف از مسیر بهره‌وری می‌تواند به سرمایه تبدیل شود. تبدیل سهم آب به سرمایه نیز می‌تواند در بخش بهره‌وری مصرف شود. از سوی دیگر ورود بازار آب به کارگزاری پساب نیز فرایند استفاده مجدد از آب را تسهیل می‌کند. ما در یزد با راه‌اندازی بازار آب، تصفیه پساب و تخصیص آن توانسته‌ایم استان پیشرو در تنظیم اصول 3آر باشیم. بازار آب یزد ضمانت اجرایی مدیریت پایدار منابع آب در یزد است.  

عباس فقیه خراسانی

مدیر بازار آب یزد