آب گنجینه حیات‌بخش همه‌ی موجوداتی است که بر روی کره‌ی خاکی ما زندگی می‌کنند. بدون آب زندگی نخواهد بود و هرکجا آب نباشد، خشکی حیات را نابود می‌کند. همه‌ی ما باید در مصرف آب به ارزش حیاتی آن توجه داشته باشیم. هم‌زمان با افزایش جمعیت، نیاز بخش‌های کشاورزی، آشامیدنی و صنعت به آب افزون شده است. بی‌شک حفظ و نگهداری آب بدون آگاهی و همکاری مردم ممکن نیست. در دنیای آینده و با چالش تغییرات اقلیمی، رشد جمعیت و مساله بقا، آب نقش تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت ملت‌ها داشته از این رو حل مسائل آب باید مبتنی بر دانش و درک روشن از منابع آب به منظور شناسایی چالش‌ها و فرصت‌ها در بستر محلی، ملی و جهانی باشد. در دنیای امروز، حل مساله آب، چندان ساده نیست و نیاز به مجموعه ای از اقدامات دارد. بخش مهمی از راه حل و البته نه تمام آن، این است که تک تک ما، تصویری درست از موضوع آب و ابعاد مختلف آن داشته باشیم، نقش پیدا و پنهان آن را در زندگیمان لمس کنیم و در ادامه، هر کدام، سهم و نقش ویژه خود را برای کمک به حل این مسئله، در طول زندگی، ایفا کنیم. رسیدن به این آگاهی نیاز به افزایش سواد آبی  و نوآوری دارد. سواد آبی مفهومی جدید در پژوهش های مرتبط با مدیریت تقاضای آب است که براوردی از دانش, نگرش و رفتار آبی جامعه را ارائه می دهد.باتوجه به گستردگی چالش ها در این حوزه، افزایش دانش و تغییر نگرش‌های قبلی در این مورد و جایگزین کردن نگرش‌های جدید ضرورتی حیاتی است.در واقع سواد آبی یک ضرورت حاکمیتی است چرا که برای دستیابی و تحقق اهداف توسعه‌ای در زمینه آب، باید گام‌هایی اساسی و عملی متناسب با شرایط بومی، فرهنگی، اقتصـادی، اجتمـاعی و اقلیمی به ویژه مشارکتی برداشته شود.جلب مشارکت اجتماعی مردم در حوزه آب نیز یک محور مهم سواد آبی است. از آنجا که مردم در مواقع فقر و خطر تصمیمات شتابزده و ناصحیح می‌گیرند، مشارکت که در حقیقت نوعی خردجمعی است کمک می‌کند که دامنه تصمیم‌گیری اشتباه و فاجعه‌بار کاهش و مسئولانه درمورد آنچه باقی مانده است تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی شود. مثلا درک مساله تقلیل‌پذیری منابع آب زیرزمینی و پاسخ به آن یعنی تلاش برای پایدارسازی و حفاظت از آب‌های زیرزمینی نیاز به رویکرد مشارکتی دارد به این معنا که در سطوح مختلف باید درک شود که منابع آب زیرزمینی را چون نمی‌بینیم بیشتر در معرض خطرند. پیش‌نیاز این درک، فهم این نکته که این منابع بی‌انتها نبوده و از بین رفتنی‌اند، است.در نهایت، سواد آبی نباید به پخش کردن بروشور و تبلیغات و کتاب‌های درسی تقلیل داده شود. سواد آبی داشتن دانش علمی و بین‌رشته‌ای در تمام سطوح برای شناختن منابع آب، فهم ارتباط بین دسترسی و استفاده عادلانه از آب، مشارکت در حفاظت از منابع آب و بحث و گفت‌وگو در مورد مسائل اجتماعی و فرهنگی مربوط به آب برای تحت‌تاثیر قرار دادن جامعه در جهت مصرف پایدار است.

منا مسعودی

 [کارشناس حفاظت و بهره برداری از رودخانه ها]