محدودیت منابع آبی از مسائلی است که در صورت ادامه روندهای موجود، بحران غیر قابل بازگشتی را رقم خواهد زد. مدیریت پایدار منابع آب به منظور مصرف بهینه، همگام با تولید حداکثری محصول و ارتقاء امنیت غذایی دارای اهمیت ویژه ای می باشد. افزایش فشارهای جمعیتی، بهبود سطح زندگی و تقاضای فزاینده برای حفظ محیط زیست، همه دولت ها را برانگیخته تا برای مدیریت آب موجود راهکارهای بهتری ارائه نمایند. با توجه به وضعیت کنونی منابع آب دنیا یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با بحران آب و افزایش کمی و کیفی تولیدات در بخش کشاورزی توجه جدی به بهره وری آب کشاورزی و ارتقای آن با اعمال روش ها و سیاست های حکیمانه و کارآمد می باشد. افزایش بهره وری آب مستلزم رعایت و به کارگیری مجموعه ای از هماهنگی ها، نهاده ها و ابزارها به همر اه اصلاحاتی در ساختار و قوانین به همراه تحقیقات لازم و اراده و خواست دولتمردان، مدیران، کارشناسان و کشاورزان است. وجود محدودیت در منابع آب قابل استحصال کشور و ظهور فشارها و تنگناهای افزون تر در آینده از یک طرف، و افزایش رو به رشد جمعیت کشور به همراه افزایش نیاز به تولید مواد غذایی بیشتر و همچنین رقابت جهت دریافت آب بیشتر، بین بخش های کشاورزی، شرب، صنعت و محیط زیست در آینده، نیاز به داشتن یک برنامه جامع، کاربردی و دقیق ضروری نموده است. البته در رقابت بین بخش های مصرف کننده آب، بازنده اصلی بخش کشاورزی خواهد بود و قطعا از سهم آب این بخش برای جبران کمبود آب سایر بخش ها کاسته خواهد شد. در این راستا جهت جبران کمبود آب و افزایش تولید غذا، ارتقای بهره وری آب کشاورزی در درجه اول اهمیت و اعتبار قرار دارد. بنابراین لازم است میزان بهره وری آب در حال حاضر به درستی مطالعه و شناسایی گردد و همچنین میزان کمبود آب کشاورزی در آینده نیز با تحقیق و مطالعه پیش بینی گردد تا مشخص شود که با چه میزان افزایش بهره وری آب در هر سال، می توان بر کمبود آب بخش کشاورزی بدون کاهش و یا حتی با افزایش تولید فایق آمد، تا براساس آن جدول و برنامه زمان¬بندی مشخص به همراه دستورالعمل جامع جهت افزایش بهره وری آب برای سال های آینده تهیه گردد. ارتقای بهره وری آب کشاورزی مستلزم برنامه ریزی دقیق و اجرای صحیح آن است. با توجه به آنچه که بیان شد می توان نتیجه گرفت در کنار مجموعه عملیات مهار آب های سطحی و سرمایه گذاری های مورد نیاز، توجه جدی به امر مدیریت بهینه مصرف آب کشاورزی موردنیاز است. برای مدیریت و استفاده بهینه بهتر از منابع کمیاب آبی جهت ارتقاء و بهره وری مناسب آبیاری پیشنهادهای زیر ارائه می شود:
1- افزایش شناخت محققان از مسائل و مشکلات کشاورزی سنتی.
2- افزایش میزان آگاهی کشاورزان از مسائل آب، خاک وگیاه در جهت مدیریت بهره وری و نگهداری از منابع.
3- اعتبارات لازم برای تشکیل تعاونی ها، به منظور ترویج استفاده بهینه از آب در مناطق مهم کشاورزی.
4- ارائه حمایت های مالی از طریق بانک ها برای راه اندازی سیستم آبیاری تحت فشار در مزرعه.
5- تعیین معیارهای بهره برداری و مصرف بهینه آب با رعایت الگوی کشت مناسب.
6- بهبود مدیریت عرضه آب در شبکه های آبیاری و زهکشی.
7- تقویت مشارکت و تعامل بهره برداران در طرح های منابع آب.
8- اصلاح قوانین ارث، مالکیت و بهره برداری.
9- بهره گیری از ابزارهای فنی و اقتصادی برای مهار تقاضا و کنترل مصرف آب بدون ایجاد اثرات نامطلوب در سطح رفاه جامعه.
10- افزایش کارایی سیاست ها و حمایت مالی جهت استفاده از فناوری های مدرن در مدیریت آب.
11- اجراء، نظارت و بهره برداری صحیح از روش¬های نوین آبیاری.
12- انجام اصلاحات در ساختار نهادهای مؤثردر مدیریت آب و تکیه بر تمرکززدایی، مشارکت واقعی مردم در کلیه جنبه های مدیریت آب.
13- اجرای روش های به¬زراعی وبه¬نژادی، مانند اصلاح روش¬های کاشت.
14- اجرای سیاست تغییر کاربردی اراضی در الگوی کشت مبتنی بر مزیت نسبی.
محسن قاسمی (کارشناس تخصیص آب)
دستهبندی: | نشریه الکترونیکی دی ماه 1403 (شماره 35) |
شماره مجله: | شماره 35 |
این صفحه را به اشتراک بگذارید
به این مجله امتیاز بدهید