امروزه با توجه به بحران کمبود شدید منابع آب برای مصارف صنعتی، توجه به موضوع صرفهجویی واقعی و افزایش بهره وری آب در ضروری می باشد که در این خصوص صنعتگران و حکمرانان آبی میبایست مجموعه اقدامات و استراتژیهایی را مد نظر قرار دهند. استراتژی های مهم بهبود بهره وری آب در صنعت می توان در موارد زیر خلاصه نمود:
1- انجام ممیزی آب
ممیزی آب روشی منطقی برای بررسی وضعیت مصرف آب و پیشنهاد روش های مناسب و اقتصادی برای کاهش مصرف آب در صنعت است. انجام ممیزی آب در یک واحد صنعتی یا کارخانه نشان می دهد که آب تأمین شده در کجای واحد مصرف می شود، میزان مصرف در هر فرایند چقدر است و درنهایت چه سرنوشتی پیدا می کند
2-در نظر گرفتن تناسب کیفیت آب با نوع استفاده
در بسیاری از موارد، بدون اینکه نیازی باشد، از آب با کیفیت بالا در صنایع استفاده می شود. در فرایندهای صنعتی می توان از آب با کیفیت پایین برای کاربردهای زیادی استفاده کرد. این امر فرصت های استفاده مجدد را گوشزد می کند. غالباً حدود پنجاه درصد یا بیشتر از آب ورودی به یک واحد صنعتی صرف سرمایش می شود که می توان برای تأمین آن از آب با کیفیت پایین تری استفاده کرد.
3-بازچرخانی و استفاده مجدد از آب در واحد صنعتی
بازچرخانی آب ابزار اولیه صرفه جویی در مصرف آب در کاربردهای صنعتی است و بازگردانی پسابی که به طور معمول تخلیه می شود، برای استفاده در مواردی که نیاز به کیفیت بالای آب نیست، یک رویکرد مؤثر است. زیرا هر مترمکعب از آبی که به سایت بازگردانده شود، به همان اندازه از منبع آب برداشت نمی شود.
4-کاربرد آب نامتعارف یا پساب اصلاح شده ( تصفیه شده)
بازچرخانی آب در یک سایت رخ می دهد، اما آب اصلاح شده به استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده ای که در جای دیگر تولید می شود و یا آب شوری زدایی شده دریا، اشاره دارد. در اینجا نیز اصل تناسب کیفت آب با نوع مصرف باید لحاظ شود. موجود بودن فاضلاب در زمان مورد نیاز و همچنین تغییرات کیفی آن باید مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، یک واحد صنعتی می تواند از پساب تصفیه خانه شهر مجاور خود استفاده کند.
5-در نظر گرفتن مفهوم تجارت آب مجازی در محصولات صنعتی
مفهوم تجارت آب مجازی در تجارت محصولات کشاورزی و غذایی نیز مانند محصولات صنعتی مطرح می شود. یک محصول خاص دربرگیرنده حجم آبی است که برای تولید آن مصرف شده است. این مقدار به صورت مترمکعب آب بر تن محصول یا مترمکعب آب بر ارزش افزوده (به واحد پول) محاسبه می شود. با درنظر گرفتن مقدار صادرات و واردات محصولات مختلف، آب مجازی که به خارج یا داخل یک منطقه جریان می یابد، مشخص می شود. در نواحی کم آب ،منطقی است که تمرکز بر تولید محصولاتی باشد که مصرف آب کمی نیاز دارند و تنها محصولاتی صادر شوند که با بهره وری آب بالایی دارند.
6- ابزارهای سیاستگذاری و محرک های اقتصادی
استراتژی های مدیریت آب صنعتی جهت کمینه کردن مصرف آب و تولید پساب و بهبود بهره وری آب می توانند داخلی یا خارجی باشد. استراتژی های داخلی، اقداماتی هستند که باید در سطح کارخانه در جهت کنترل آب مصرفی و تولید پساب اجرا شوند. این اقدامات می توانند به استراتژی های خارجی وابسته یا از آن مستقل باشند. استراتژی های خارجی اقداماتی هستند که در سطح صنایع و به صورت محلی، منطقه ای یا ملی انجام می شوند. ماهیت و تعدد یک صنعت خاص در یک منطقه می تواند بر نوع استراتژی خارجی تأثیرگذار باشد. برخی از این استراتژیها عبارتند از:
الف - گردآوری صنایع در یک مکان ویژه (مانند نواحی یا شهرکهای صنعتی) و بهرهگیری از روش های تصفیه و بازیافت مشترک.
ب - سهمیه بندی یا هدف گذاری برای استفاده از آب در صنایع تا هر فرآیند مقدار معینی آب مصرف کند.
ج - به کارگیری ابزارهای اقتصادی نظیر جریمه ها، تعرفه های آب، کمک های مالی، اعتباری و بلاعوض.
محسن قاسمی (کارشناس تخصیص آب)
دستهبندی: | نشریه الکترونیکی آذرماه 1403 (شماره 34) |
شماره مجله: | شماره 34 |
این صفحه را به اشتراک بگذارید
به این مجله امتیاز بدهید