تـأمین آب آشــامیدنی ســالم بــه صـورت پایــدار بــرای حفــظ و ارتقــاء ســلامت انسـان از اهمیــت ویــژه ای برخـوردار است. رویکـرد مرسـوم کنتـرل کیفیـت آب آشـامیدنی، کـه بـر کنتـرل محصـول نهـایی اسـتوار مـی باشـد، دارای محـدودیتهـای بســیاری اســت و نمــی توانــد ســلامت آب را بــه صــورت پایــدار تضــمین نمایــد. اجــرای برنامــه ایمنــی آب بــه عنــوان یــک سیستم مـدیریت جـامع و یکپارچـه بـر پایـه ارزیـابی و مـدیریت ریسـک، در همـه سـامانه هـای آبرسـانی مـی تواند تـأمین آب آشامیدنی سالم به صـورت پایـدار را تضـمین نمایـد. هـدف ایـن برنامـه، کـه از حـوزه آبریـز تـا نقطـه مصـرف را شــامل مــی گــردد، عبــارت اســت از پیشــگیری از آلــودگی منــابع آب، تصــفیه آب بــرای کــاهش یــا حــذف آلــودگی به منظور رسـیدن بـه اسـتانداردها و پیشـگیری از آلـودگی در مـدت ذخیـره سـازی، توزیـع و مصـرف مـی باشـد. بـا توجـه بـه اهـداف برنامـه، لازم اسـت تمـامی سـازمانهــای مسـئول و ذینفعـان کـه بـه نـوعی در کمیـت و کیفیـت آب تأثیرگـذار هسـتند در اجرای برنامه مشارکت نمایند. به استناد سند راهبرد ملی بهبود کیفیت آب شرب، اجرای برنامه های ایمنی آب شرب درکشور بعهده وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی، با همکاری وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت جهادکشاورزی، وزارت صنعت، معدن وتجارت، وزارت کشور و وزارت نفت می باشد. برنامه ایمنی آب (wsp) یک چارچوب قابل اطمینان فراهم می آورد تا بتواند قابلیت و توانمندی خود را در مدیریت ارزش و هزینه سیستم آبرسانی ارتقا دهد. این برنامه، در کنار متصدیان و حامیان فرآیند تأمین و توزیع آب آشامیدنی، مردم عادی را نیز مخاطب قرار داده و از آنان می خواهد که خودشان در این حرکت، از هیچ کوششی باز نایستند تا میلیونها انسانی که در این جوامع زندگی می کنند از آب ایمن و پاکیزه بهره مند شوند.

تأمین کنندگان آب آشامیدنی، معمولاً متکی به آزمایشهای کیفی آب از نظر وجود میکروارگانیسمها و سایر آلاینده ها هستند تا مشخص کنند که آب برای آشامیدن، سالم است یا خیر. البته آزمایشهای کیفی آب، همواره یکی از بخشهای اصلی و مهم اعتبارسنجی ایمنی آب آشامیدنی بوده و خواهند بود. با این حال یک رویکرد مکمل دیگری لازم است تا به خوبی از مصرف کننده حفاظت کرده و ریسک ناشی از ورود آلودگی به سیستم تأمین آب را، در همان نقطه ابتدایی، به حداقل برساند. بنابراین می توان گفت مهمترین گام در اجرای برنامه ایمنی آب کنترل حوضه آبریز بالادست جهت تامین آب می باشد. شناخت همه جانبه حوضه آبریز بخش مهمی از توصیف سیستم بوده که شناسایی مخاطرات را تسهیل می نماید. آبریز یا حوزه آبریز عبارت است از شکاف یا گسیختگی زمین در یک منطقه که دارای سیستم زهکشی مشترک می باشد. در حقیقت حوضه آبریز از دو قسمت، شامل پهنه های آبی که کار انتقال آب را انجام می دهند و سطح زمینی که زهکشی آب به درون پهنه های آبی از طریق آن انجام می گیرد، تشکیل شده است. به بیان ساده حوضه آبریز به ناحیه‌ای اطلاق می شود که آب سرازیر شده از بارش باران و برف از طریق رودخانه‌ها، جویبار‌ها و آبراهه ها در آن نقطه جمع و سپس به منابع آب زیرزمینی نفوذ می نماید. حوضه آبریز همچنین با عنوان حوضه آبخیز نیز شناخته می‌شود. در زمینه جلوگیری از آلودگی منابع آب مهمترین مسئله این است که بفهمیم سرچشمه اصلی آب کجاست؟ برای چاهها، قناتها و چشمه ها که از طریق آب زیرزمینی تغذیه می شوند، یافتن سرچشمه اصلی آب نیازمند تحقیق، بررسی و تجربه می باشد، زیرا منشأ آب زیرزمینی ممکن است در همان محل باشد و یا از فواصل بسیار دور، از زیر زمین انتقال یافته باشد. در پایان می توان نتیجه گیری نمود مهمترین هدف برنامه ایمنی آب آشامیدنی مطمئن شدن از کیفیت آب آشامیدنی براساس مدیریت خطر است که در این راه همکاری تمام اقشار جامعه و مسئولین لازم و ضروری می باشد.   

ناهید غلام نژاد [مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب]