یکی از اثرات منفی تغییر اقلیم، افزایش دمای جهانی کره زمین به واسطه فعالیت‌های انسانی و افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌باشد که می‌تواند بر پدیده‌هایی نظیر تبخیر از سطح مخازن آبی و کانال‌های انتقال آب، تبخیر از سطح خاک مزارع و باغات کشاورزی و یا تعرق از سطح پوشش‌های گیاهی اثرات منفی بگذارد. تابستان سال 1403 با دماهای فوق نرمال در بیشتر نقاط کشور و به‌ویژه در استان یزد رو به رو بودیم؛ به طوری‌که طبق اعلام اداره هواشناسی استان بین 1 تا 3 درجه افزایش دما نسبت به شرایط نرمال در مرداد ماه استان یزد حاکم بود. این تنش‌ها علاوه بر ایجاد چالش‌هایی در زمینه آب و انرژی، قطعاً دارای اثرات منفی مستقیم و غیرمستقیم بر میزان مصرف منابع آبی استان و به ویژه مصارف بخش کشاورزی است که می‌بایست به آنها پرداخته شود. لازمه بهینه‌سازی مصرف آب و کمک به کاهش  هدررفت‌های  تبخیری آب در بخش کشاورزی، بررسی و کمّی‌سازی اثرات افزایش دما بر پدیده‌های تبخیر (E) و تعرق (T) می‌باشد. در واقع با آنالیز حساسیت مدل‌های برآورد تبخیرتعرق مرجع (ET_o) می‌توان به تغییر نیازمندی اتمسفر برای پدیده‌های تبخیر و تعرق در اثر وقوع دماهای فرانرمال پی برد و از این طریق، بر دانش و آگاهی بهره‌برداران افزود و به بهبود مدیریت مصرف آب در زمان‌های بحرانی و وقوع دماهای فرانرمال کمک کرد؛ به طوری‌که این تنش‌ها نه به پوشش گیاهی و کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی آسیب برسانند و نه مصارف غیرمفید آب را در شرایط بحران افزایش دهند. در زمینه تاثیر سنجه‌های مختلف اقلیمی بر پدیده تبخیرتعرق، تحقیقاتی در استان یزد انجام شده که نتایج آن‌ها بیانگر این نکته است که دمای بیشینه (T_max) تاثیر قابل توجهی نسبت به سایر سنجه‌ها بر پدیده تبخیرتعرق داشته است (پورمحمدی و همکاران؛ 1389). بنابراین، ضروری است که تدابیر و راهکارهای مدیریتی لازم در زمینه کاهش سطوح تبخیری غیرمفید آب در استان یزد اتخاذ شوند. استفاده از مالچ‌های طبیعی و مصنوعی بر روی سطح خاک، استفاده از روش‌های آبیاری زیرسطحی برای حذف تلفات تبخیری آب، استفاده از سایه‌‎بان برای درختان، پوشش‌ سطح آزاد آب استخرهای کشاورزی، سرپوشیده‌کردن کانال‌ها و یا لوله‌گذاری مسیرهای انتقال آب و استفاده از مواد معدنی کاهنده تعرق سطح برگ درختان از جمله راهکارهای مدیریتی کاهش تبخیر و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی می‌باشند که برای کاهش تنش‌های آبی ناشی از افزایش دمای استان یزد و جلوگیری از افت کمّی و کیفی محصولات کشاورزی می‌توانند به بهره‌‎برداران این بخش توصیه شوند.

سمانه پورمحمدی 

کارشناس حفاظت و بهره برداری از رودخانه ها