سیل تنوع زیستی، زندگی، معیشت، زیرساخت ها و سایر دارایی ها را از بین می برد. همچنین می تواند خطرات سلامتی مانند وبا را به دلیل سرریز شدن فاضلاب ها و مخلوط شدن آب شیرین و آب آلوده تشدید کند. بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی (WMO)، فجایع مرتبط با سیل از سال 2000 در مقایسه با دو دهه قبل، 134 درصد افزایش یافته است. همانطور که گزارش 2021 هیئت بین‌دولتی تغییرات آب و هوا (IPCC) تأکید می‌کند، افزایش دمای جهانی به‌طور چشمگیری بر چرخه آب تأثیر می‌گذارد و سیل‌ها و خشکسالی‌ها را شدیدتر و مکرر می‌کند. کنترل سیل به تغییر وضعیت طبیعی سیل از طریق اقدامات مهندسی برای کاهش بلایای سیل اشاره دارد. با این حال، در شرایط تغییر اقلیم، خطر سیل در حال افزایش است و استانداردهای پروژه های کنترل سیل باید متناسب با آن تغییر کند. حتی پس از اجرای مجموعه‌ای از پروژه‌های کنترل سیل، بلایای سیل همچنان رخ می‌دهد و انسان‌ها به محدودیت‌های پروژه‌های کنترل سیل پی برده اند. پروژه های کنترل سیل در طول زمان پیر می شوند و بنابراین به طور مداوم نگهداری و به روز شده و نیاز به سرمایه گذاری نیروی انسانی و منابع مالی دارند. بدتر از آن، هزینه حفظ کارهای حفاظتی در برابر سیل ممکن است از هزینه ساخت و ساز اولیه بیشتر شود. چنین درک‌هایی منجر به معرفی اصطلاح جدید «مدیریت سیل» شد: زندگی با سیل، به حداقل رساندن خسارات آن و حتی کسب منافع از آن در صورت امکان. در مدیریت سیل مجموعه ای از اقدامات سازه ای با هدف دور نگه داشتن سیل از انسان و اقدامات غیر سازه ای برای دور نگه داشتن جمعیت انسانها از سیل اعمال شده است. اما علیرغم همه تلاش‌ها، خسارات اقتصادی ناشی از بلایای سیل کاهش نیافته و یافتن ترکیب بهینه اقدامات مهندسی و غیرمهندسی به یکی از موضوعات داغ در کاهش خسارات ناشی از سیل تبدیل شده است. اما انسان‌ها می‌توانند با کاهش دارایی‌های در معرض خطر در مناطق سیل‌زده و کاهش آسیب‌پذیری آسیب‌دیدگان و همچنین تقویت قابلیت‌های پیشگیری و کاهش بلایا، خسارات ناشی از بلایای طبیعی را کاهش دهند. بنابراین، استراتژی های مدیریت سیل مبتنی بر اقدامات سازه ای و غیر سازه ای به استراتژی های مدیریت سیل مبتنی بر ریسک تبدیل شده است. مدیریت ریسک سیل شامل تجزیه و تحلیل ریسک، ارزیابی ریسک و کاهش ریسک است. و در مجموع به معنای به حداقل رساندن خسارات جانی و اقتصادی ناشی از بلایای سیل یا کاهش احتمال و پیامدهای نامطلوب وقوع سیل است. با این حال ریسک ذاتاً غیرقابل پیش بینی است و جلوگیری از خطرات به طور کامل غیرممکن است. بنابراین، مقداری ریسک باقیمانده همیشه وجود دارد. مدیریت ریسک سیل دارای محدودیت هایی است که قادر به حذف همه خطرات نیست. اگر تاب‌آوری بتواند با ریسک‌های باقی‌مانده مقابله کند و مدیریت ریسک ذاتاً ناکافی را تکمیل کند، افزایش تاب‌آوری مفید خواهد بود. تاب آوری عموماً به «توانایی برای پیش بینی، آماده شدن، پاسخگویی و بازیابی از تهدیدهای چند خطر مهم با حداقل آسیب به رفاه اجتماعی، اقتصاد و محیط زیست اشاره دارد». راه‌حل‌های تاب‌آوری می‌تواند به سرعت زیرساخت‌ها را به حالت اولیه (پیش از فاجعه) بازگرداند، و جامعه/شهر نیز می‌تواند به سرعت بهبود یابد، شاید حتی به وضعیتی بهتر از وضعیت قبل از فاجعه دست یابد چراکه تاب اوری دارای قابلیت‌های خودسازماندهی، یادگیری و سازگاری است. مدیریت سیل در حال گذار از مبتنی بر ریسک به مبتنی بر تاب آوری است. مدیریت ریسک سیل مفهوم یک فرآیند سازگاری مداوم را در خود جای داده است که جایگزین رویکرد اجرا و حفظ اقدامات کنترل سیل می شود. تاب‌آوری سیل مفهوم پایداری را با مفهوم فرآیند مستمر سازگاری در مدیریت ریسک سیل ادغام می‌کند. استراتژی های مدیریت سیل با پایداری، انعطاف پذیری و سازگاری ادغام شده اند.

جواد محجوبی

رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل